Podatek dochodowy: PIT czy CIT w małej firmie?

Jedną z ważniejszych kwestii analizowanych podczas wyboru formy działalności gospodarczej jest podatek dochodowy. W poniższym tekście porównuję jednoosobową działalność gospodarczą i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, biorąc pod uwagę podatek dochodowy.

W niniejszym tekście odpowiem na następujące pytania:

• Jaki podatek dochodowy występuje w jednoosobowej działalności gospodarczej?
• Dla kogo podatek dochodowy liniowy?
• Jaki podatek dochodowy występuje w małej spółce?
• Dla kogo podatek dochodowy w preferencyjnej stawce nie bedzie dostępny?
• Na czym polega tzw. podwójne opodatkowanie w spółce i dlaczego podwójny podatek dochodowy nie wystąpi?
• Jak najlepiej transferować zysk ze spółki?

Podatek dochodowy (PIT) w jednoosobowej działalności gospodarczej

Jednoosobowa działalność gospodarczej może rozliczać podatek dochodowy (PIT) na dwa sposoby:

• podatek dochodowy według zasady ogólne (dwa progi podatkowe: 18% i 32%),
• podatek dochodowy liniowy (19%).

Ze względu na ograniczoną możliwość zastosowania nie odnoszę się do takich form rozliczenia z fiskusem jak karta podatkowa i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W przypadku zasad ogólnych, dochody do wysokości ok. 85 tysięcy złotych są opodatkowane stawką podatku dochodowego w wysokości 18%, a kwoty powyżej – stawką 32%.

Podatek dochodowy liniowy polega na zastosowaniu jednej stawki podatkowej (19%), czyli wszystkie dochody firmy są opodatkowane jedną stawką podatkową.

Ten typ podatku jest dostępny wyłącznie dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą czy spółkę cywilną.

Podatek dochodowy liniowy w jednoosobowej działalności gospodarczej

Niektórzy przedsiębiorcy decydują się automatycznie na podatek dochodowy liniowy ze względu na obawę przed „wejściem w próg 32%”. Jednak ten podatek nie zawsze będzie najlepszą opcją podatkową dla przedsiębiorcy.

Jego główną wadą jest to, iż uniemożliwia skorzystanie z części ulg podatkowych, a w tym na przykład zastosowanie kwoty wolnej od podatku, wspólnego rozliczania małżonków, ulgi „na dzieci”.

O ile kwotę wolną od podatku można zignorować to na pewno warto wziąć pod uwagę możliwość wspólnego rozliczania.

Innymi słowy, jeśli szacowane dochody przedsiębiorcy w przyszłym roku przekroczą 85 tysięcy złotych to warto oszacować dochody małżonka i sprawdzić czy rozliczenie w formie tzw. zasad ogólnych (z ulgami) nie będzie lepszym rozwiązaniem.

Przedsiębiorca powinien również zastanowić się czy w kolejnym roku nie wystąpią jakieś szczególne koszty w jego firmie, które znacząco pomniejszą dochód.

Przypomnę, iż tzw. dochód to kwota pozostająca po odliczeniu wszystkich kosztów związanych z prowadzoną działalnością od przychodów firmy. Do tych kosztów często zalicza się między innymi koszty użytkowania samochodu, telefonu stacjonarnego i komórkowego, internetu.

Zakup niektórych urządzeń czy sprzętów związanych z prowadzeniem działalności (środki trwałe) w przypadku zastosowania amortyzacji jednorazowej obciąży koszty w całości w jednym roku. Takie koszty inwestycyjne mogą znacząco pomniejszyć dochód firmy.

Podatek dochodowy (CIT) w spółce z o.o.

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jeszcze do końca 2016 roku istniała tylko jedna stawka podatku dochodowego (CIT), czyli 19%.

Od 2017 roku, oprócz tej stawki, obowiązuje również stawka preferencyjna dla małych firm w wysokości 15%.

W uproszczeniu można przyjąć, iż preferencyjny podatek dochodowy dotyczy podmiotów prawnych nowo powstałych oraz tych spółek, których przychody ze sprzedaży brutto, czyli z VAT, nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym 1.2 miliona euro.

Ustawodawca wprowadził jednak wiele ograniczeń w natychmiastowym korzystaniu ze stawki preferencyjnej (15%).

Ograniczenia te wiążą się przede wszystkim ze sposobem powstania nowej spółki.

Część z nich ma na celu ograniczenie dużym podmiotom agresywnej optymalizacji podatkowej, która polega przede wszystkim na podziale dużego podmiotu na mniejsze spółki.

Niestety, wiele z tych ograniczeń dotyczy również bezpośrednio małych przedsiębiorców. Przykładowo, preferencyjną stawkę stosuje się z opóźnieniem dwuletnim w przypadku nowych firm następujących sytuacjach:

• jeśli spółka powstała w wyniku przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki cywilnej,
• jeśli przedsiębiorca założył nową spółkę, a następnie w ramach podniesienia kapitału wniósł aportem prowadzoną jednoosobową działalność gospodarczą w postaci przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP) czy też elementów majątku firmy o wartości przekraczającej 10 tysięcy euro.

Podwójne opodatkowanie w spółce z o.o.

Jednym z głównych zarzutów podnoszonych przez krytyków spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest tzw. podwójne opodatkowane przedsiębiorcy, czyli właściciela spółki przy wypłacie „zysków” firmy. Jednak, dla wielu małych przedsiębiorców ten „diabeł nie będzie taki straszny jak go malują”.

Jednoosobowa działalność gospodarcza opiera się na naczelnej zasadzie, iż cały zysk firmy stanowi wynagrodzenie przedsiębiorcy.

Z tego powodu w księdze przychodów i rozchodów (KPiR) nigdy nie pojawi się po stronie kosztów pozycja „wynagrodzenie właściciela”. W jednoosobowej działalności gospodarczej opodatkowaniu podlega cały zysk firmy. Rozliczenie podatku dochodowego jest więc jednostopniowe.

Tzw. podwójne opodatkowanie w spółce wynika głównie z tego, iż mamy do czynienia z dwiema osobami prawnymi. Jedną jest spółka z o.o., a drugą osobą jest sam przedsiębiorca, osoba fizyczna. Dochód jest najpierw opodatkowywany na poziomie spółki, a następnie po raz drugi przy transferze gotówki do przedsiębiorcy jako osoby fizycznej.

W uproszczeniu, kolejność jest następująca:

• Obliczenie dochodu spółki – od przychodów ze sprzedaży produktów czy usług odejmuje się koszty działalności;
• Podatek dochodowy od uzyskanego dochodu spółki – płaci spółka;
• „Transfer” zysku po opodatkowaniu ze spółki do przedsiębiorcy – w postaci np. „wynagrodzenia”;
• Podatek dochodowy od uzyskanego dochodu przedsiębiorcy – płaci przedsiębiorca.

Transfer „zysku” ze spółki do przedsiębiorcy

W praktyce, mały przedsiębiorca ma możliwość „transferu” środków pieniężnych ze spółki przede wszystkim na dwa sposoby (pomijam te bardziej zaawansowane i złożone):

• Wynagrodzenie (w szerokim znaczeniu),
• Dywidenda.

Każdy z tych sposobów łączy się z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego przez osobę uzyskującej taki dochód.

Wynagrodzenie podlega opodatkowaniu w zależności od jego formy. 

Dochód z dywidendy jest opodatkowany 19% podatkiem dochodowym.

Wynagrodzenie jako koszt w spółce z o.o.

Najważniejszą różnicą pomiędzy omawianymi wyżej formami „transferu” środków jest to, iż wynagrodzenie stanowi koszt uzyskania przychodu w spółce, a dywidenda – nie.

Tę kwestię wyjaśniam szerzej poniżej.

Jako „wynagrodzenie” definiuję wszystkie wypłaty dla przedsiębiorcy oparte na:

• powołaniu do pełnienia funkcji w zarządzie spółki,
• umowach cywilnoprawnych (np. umowa zlecenia, umowa o dzieło),
• współpracy z inną firmą (faktura),
• umowie o pracę.

Z pewnością warto rozważyć wynagrodzenie za pełnienie funkcji członka zarządu w spółce, które będzie opodatkowane na zasadach ogólnych. Większość małych przedsiębiorców znajdzie się w pierwszym progu podatkowym. Podatek dochodowy wyniesie 18% dochodów.

Spośród umów cywilnoprawnych, najlepszą formą wynagrodzenia wydaje się być umowa o dzieło z przeniesieniem praw autorskich (efektywnie 9% podatek dochodowy).

Niestety, nie będzie ona dostępna w każdej sytuacji i dla wszystkich.

Umowa o pracę jest najmniej korzystna ze względów na wysoki koszt spowodowany składkami ZUS po stronie pracownika, jak i spółki.

Wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę ma sens, gdy przedsiębiorca chce mieć dostęp do publicznej służby zdrowia lub też jego ocena systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce nie jest całkowicie negatywna.

Podatek dochodowy w spółce – czy stawka ma znaczenie?

Ze względu na to, iż wynagrodzenie stanowi koszt spółki i pomniejsza dochód spółki do opodatkowania, wysokość stawki podatkowej w spółce nie ma najmniejszego znaczenia.

Podatek dochodowy (stawka) w spółce będzie miał znaczenie dla przedsiębiorców, którzy zdecydują o pozostawieniu zysku czy jego części w spółce.

Innymi słowy, tzw. podwójne opodatkowanie realnie nie będzie występować w przypadku wypłaty zysków w formie „wynagrodzenia”. Podatek w danym miesiącu zostanie zawsze zapłacony tylko raz:

• albo przez spółkę, gdy przedsiębiorca zdecyduje pozostawić całość zysków lub ich część w spółce,
• albo przez przedsiębiorcę, gdy spółka wypłaci mu wynagrodzenie (wystąpi każdorazowo pomniejszenie podstawy opodatkowania w spółce).

Wyjaśniam to poniżej na uproszczonym przykładzie.

Przykładowo, jeśli przedsiębiorca zdecyduje się pełnić funkcję członka zarządu to z tego tytułu będzie pobierał wynagrodzenie. Jego dochody do wysokości 85 tysięcy złotych rocznie opodatkowuje się stawką 18%.

Zaznaczę od razu, iż w przypadku osiągania tego typu dochodu przedsiębiorca nie ma jakichkolwiek zobowiązań wobec ZUS.

Takie wynagrodzenie będzie stanowić koszt uzyskania przychodu i zmniejszy dochód do opodatkowania w spółce. Oznacza to, iż jeśli spółka wypłaci przedsiębiorcy cały swój zysk w formie wynagrodzenia to zmniejszy do zera swój dochód do opodatkowania. Podatek dochodowy nie wystąpi.

Dochód zostanie „przetransferowany” do przedsiębiorcy jako osoby fizycznej. Przedsiębiorca będzie zobowiązany uiścić podatek dochodowy od uzyskanego dochodu według „swojej” stawki podatkowej.

Podatek dochodowy, który zapłaci przedsiębiorca jako osoba fizyczna będzie jedynym podatkiem dochodowym, który wystąpi.

Tzw. podwójne opodatkowanie wystąpi natomiast w przypadku wypłaty zysków w formie dywidendy.

Najpierw zysk firmy zostanie opodatkowany według stawki 15% i podatek dochodowy zapłaci spółka. Następnie, podatek dochodowy zapłaci przedsiębiorca jako osoba, która uzyskała dochód z dywidendy według stawki 19%.

Dla małych przedsiębiorców transfer zysków w formie dywidendy to skrajnie niekorzystna ścieżka „wypłaty zysku” ze spółki.