Ile kosztuje wycena firmy? Co na nią wpływa?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie ile kosztuje wycena firmy. W skrócie można powiedzieć, że koszt wyceny firmy zależy przede wszystkim od oczekiwań klienta.

Innymi słowy, wycena przedsiębiorstwa może być dokonana w sposób bardzo uproszczony albo skomplikowany.

Koszty wyceny firmy będzie zależał głównie od stopnia pracochłonności po stronie firmy dokonującej takiej wyceny.

Uregulowania prawne wyceny firmy

W Polsce, proces wyceny przedsiębiorstw nie został w jakikolwiek sposób prawnie uregulowany. W rezultacie, nie istnieją właściwie żadne przepisy regulujące sposób dokonywania wyceny. Prawo nie określa także podmiotów czy osób, które mogą takie wyceny realizować.

Błędnym przekonaniem jest to, że wyceny może dokonać wyłącznie biegły księgowy. O tym, kto może dokonać wyceny piszę więcej poniżej.

Ogólne rekomendacje w zakresie wyceny firmy przedstawiła Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych (PFSRM).

Rekomendacje zawarte w Krajowym Standardzie Wyceny Specjalistycznej „Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw” opierają się na dwóch międzynarodowych standardach, czyli:

• Europejskie Standardy Wycen (European Valuation Standards, czyli EVS) upowszechnianych przez The European Group of Valuers’ Associations (TEGoVA) z siedzibą w Brukseli,
• Międzynarodowe Standardy Wycen (International Valuation Standards, czyi IVS) (działalność globalna) upowszecnianych przez The International Valuation Standards (IVS) Council z siedzibą w Londynie.

Organizacją, która w Polsce z założenia koncentruje się wyłącznie na wycenach firm jest Stowarzyszenie Biegłych Wyceny Przedsiębiorstw. Jednak, w chwili obecnej, nie jest to organizacja o znaczącym zasięgu.

Brak konkretnych przepisów pozwala na elastyczne podejście do oczekiwań klienta w zakresie wyceny.

Czynniki, które wpływają na to ile kosztuje wycena firmy

To, ile kosztuje wycena firmy zależy między innymi od następujących czynników:

• cel przeprowadzanej wyceny,
• przedmiot wyceny,
• forma prowadzonej działalności gospodarczej,
• ilość i jakość materiałów odnoszących się działalności biznesowej firmy,
• poziom złożoności procesów biznesowych w firmie,
• metody wyceny, a także liczba zastosowanych metod,
• typ oczekiwanej wyceny,
• firmy realizującej wycenę.

Cel wyceny

Wycen firm dokonuje się z bardzo wielu powodów. Najczęstsze cele wycen to między innymi:

• transakcja sprzedaży firmy czy kupna (przejęcia) firmy,
• pozyskiwanie finansowania dla firmy,
• wydzielenie zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP),
• zmiana formy prawnej, czyli na przykład przekształcenie w spółkę z o.o. czy w spółkę akcyjną,
• postępowanie układowe, upadłościowe lub likwidacja firmy,
• weryfikacja wiarygodności finansowej w sytuacji zabezpieczenia kredytów, pożyczek czy emitowanych instrumentów finansowych.

Na cele dotyczące wyceny można spojrzeć z punktu widzenia funkcji, które może ona pełnić, czyli między innymi:

• funkcja doradcza (decyzyjna), czyli dostarczenie informacji przed podjęciem kluczowych decyzji (na przykład sprzedaż firmy),
• mediacyjna, czyli rozstrzygnięcie różnic pomiędzy stronami (np. podział firmy),
• zabezpieczająca, gdy wycena zmniejsza ryzyko sporów w zakresie wartości firmy (np. kwestie podatkowe);
• informacyjna, gdy właściciel rozważa sprzedaż firmy czy pozyskanie inwestora lub rozpoczyna działania przygotowawcze (optymalizacyjne) w związku ze sprzedażą firmy,
• argumentacyjna, czyli dostarczenie danych, których celem jest wzmocnienie siły przetargową w negocjacjach sprzedaży firmy czy pozyskiwania kapitału.

Przedmiot wyceny

Koszt wyceny firmy zależy również od konkretnego przedmiotu wyceny. Gdy mówimy „wycena firmy” to często mamy na myśli przedmiot wyceny zawarty w jednej z trzech kategorii:

• przedsiębiorstwo, czyli cały majątek oraz wszystkie zobowiązania firmy,
• zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZCP), czyli wyodrębniony zespół składników majątkowych i zobowiązań przedsiębiorstwa, który stanowi niezależny byt ekonomiczny,
• kapitał firmy.

W ostatnim przypadku chodzi o zaangażowany kapitał w jednoosobowej działalności gospodarczej lub udziały w kapitale własnym na przykład spółki z o.o.

O przedsiębiorstwie oraz jego zorganizowanej części pisałem między innymi w:

• Sprzedaż przedsiębiorstwa. VAT, PIT, PCC. Jak przeprowadzić?
• Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa
• Wycena zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Forma prowadzonej działalności gospodarczej

Negatywnie na koszt wyceny firmy może wpłynąć forma prowadzonej działalności biznesowej, a właściwie forma prowadzonej ewidencji księgowej.

W przypadku spółek kapitałowych określenie tego, co wchodzi skład przedsiębiorstwa nie jest trudne. Każda spółka kapitałowa prowadzi ewidencję w oparciu o księgi rachunkowe, czyli tzw. pełną księgowość. Spółki kapitałowe to: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.

W przypadku firmy prowadzonej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej najczęściej konieczna jest jednoznaczna identyfikacja zaangażowanego majątku i zobowiązań.

Większość jednoosobowych firm stosuje podatkową księgę przychodów i rozchodów (KPiR), która nie pozwala na stwierdzenie, co stanowi majątek firmy, a co jest własnością prywatną właściciela.

Jak łatwo się domyślić, dokonanie wyceny jednoosobowej działalności gospodarczej, która stosuje KPiR zawsze wymaga dodatkowej pracy po stronie wyceniającego. W takim przypadku, z pewnością konieczne będą konsultacje pomiędzy wyceniającym a zleceniodawcą.

Ilość i jakość materiałów odnoszących się działalności biznesowej firmy

Wycena przedsiębiorstwa musi bazować na danych o firmie i jej rynku przekazanych przez zleceniodawcę.

Przykładowo, wycena metodami dochodowi wymaga wiarygodnych prognoz finansowych. Przedstawione firmie wyceniającej dane finansowe powinny się opierać na zestawieniu szczegółowych założeń przyjętych w opracowywaniu prognoz.

Jakość wyceny w dużym stopniu zależy od jakości i ilości zgromadzonych danych o firmie i jej otoczeniu. Takich informacji może dostarczyć przede wszystkim klient.

Innymi słowy, jakość wyceny jest uzależniona od zakresu informacji przekazywanych przez klienta specjaliście od wycen, a także sposobu ich przekazywania.

Poziom złożoności procesów biznesowych w firmie

Na koszt wyceny firmy może w sposób znaczący wpłynąć poziom złożoności prowadzonej działalności biznesowej.

Analiza skompilowanego modelu biznesowego firmy zawsze wymaga znaczącego nakładu prace po stronie specjalisty od wycen.

Specjalista ten, dokonując wyceny, bierze na siebie odpowiedzialność związaną z końcowym rezultatem. Musi on więc dokonać analiz dostosowanych do zakresu uzgodnionej wyceny.

Metody wyceny

Koszt wyceny firmy jest ściśle powiązany z metodą wyceny, która zostanie zastosowana.

W procesie wyceny stosuje się trzy podejścia:

• majątkowe (Asset-Based Approach)
• dochodowe (Income Approach),
• porównawcze, czyli rynkowa (Market Approach).

W ramach podejścia majątkowego stosuję się najczęściej trzy metody:

• wartości skorygowanych aktywów netto (Adjusted Net Asset Method),
• wartości likwidacyjnej (Liqudation Value Method),
• oraz wartości odtworzeniowej (Replacement Value Method).

W podejściu dochodowym wyceny dokonuje się najczęściej w oparciu o trzy metody wycen:

• metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (Discounted Cash Flows Method, czyli DCF),
• zdyskontowanych zysków (Discounted Future Earnings Method),
• zdyskontowanych dywidend (Discounted Dividends Method).

Przedstawione powyżej metody różnią się od siebie poziomem złożoności, który jednoznacznie wpływa na to ile kosztuje wycena firmy.

Koszt wyceny zależy też od liczby metod, które zostaną wykorzystane w celu wyceny.

Typ oczekiwanej wyceny

To, ile kosztuje wycena firmy zależy w dużym stopniu od oczekiwań klienta w zakresie kompletności wyceny.

W dużym uproszczeniu typy wyceny można podzielić następująco:

• wycena pełna,
• wycena uproszczona,
• kalkulacja wartości firmy.

Typ wyceny zależy przede wszystkim od zakresu wykluczeń i uproszczeń, które przyjmuje się w procesie wyceny. Łączy się to bezpośrednio z nakładem pracy po stronie firmy wyceniającej, a tym samym z kosztem wyceny firmy.

Ogólnie, można powiedzieć, że typ wyceny zależy od uzgodnień pomiędzy wyceniającym a zleceniodawcą. Wyceniający powinien wziąć pod uwagę wszelkie uwarunkowania i oczekiwania klienta przedstawić możliwe opcje cenowe.

Firma realizująca wycenę

W Polsce nie istnieją żadne przepisy, które regulują kto może dokonywać wycen firm. Według Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych wycenę firmy przeprowadza „wyceniający, rozumiany jako osoba lub zespół osób posiadających odpowiednie kwalifikacje”.

Żadne przepisy nie zastrzegają, iż wycena przedsiębiorstwa musi być zrealizowana przez rzeczoznawcę majątkowego czy biegłego rewidenta (określanego również jako biegły księgowy, audytor). W mojej wiedzy, takie wyceny zazwyczaj nie mają korzystnej relacji ceny do jakości.

W praktyce, w Polsce, wyceny firm na rynku pozagiełdowym są realizowane przede wszystkim przez następujące podmioty:

• specjalistyczne firmy doradcze w zakresie inwestycji kapitałowych,
• firmy audytorskie,
• biura maklerskie,
• kancelarie prawne,
• rzeczoznawcy w zakresie nieruchomości.

Poszczególne grupy podmiotów mogą się znacząco różnić w zakresie kosztu wyceny. Wynika to najczęściej ze strategii cenowej poszczególnych firmy, ale także od tego, czy dokonywanie wycen stanowi jeden z głównych segmentów działalności.

Reasumując: ile kosztuje wycena firmy?

Powyżej przedstawiłem czynniki, od których zależy ile kosztuje wycena firmy. Mam nadzieję, że udało mi się pokazać, że bez zrozumienia oczekiwań klienta, a także firmy i jej otoczenia rynnowego, nie da się krótko przedstawić jaki będzie koszt wyceny firmy.

Uogólniając, koszt wyceny firmy to kwota od kilku tysięcy złotych do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Koszt konsultacji, które oferuję w zakresie wyceny to koszt znacząco niższy.