Umowa inwestycyjna. Co to jest? Co zawiera?

Umowa inwestycyjna określa sposób przeprowadzenia transakcji wejścia kapitałowego w firmę przez inwestora oraz reguluje funkcjonowanie spółki oraz relacje pomiędzy stronami po transakcji.
Odzwierciedla ona uzgodnienia wynegocjowane wcześniej przez założyciela i inwestora w term-sheet.
Celem umowy inwestycyjnej jest szczegółowe zdefiniowanie wszystkich ustaleń biznesowych zawartych w term-sheet, aby zapobiec różnicom w ich interpretacji w przyszłości.
Umowa inwestycyjna, w przeciwieństwie do term-sheet to „umowa”, czyli dokument, który ma charakter prawnego zobowiązywania dla obu stron.
Szerzej na temat negocjacji z inwestorem pisałem w Term-sheet w inwestycjach. Co to jest? Co zawiera?.
O procesie inwestycyjnym pisałem miedzy innymi w Teaser inwestycyjny. Co to jest? Jak napisać? Przewodnik.
Może zainteresuje Cię również:
- Sprzedaż firmy. Jak sprzedać firmę? Jak się przygotować?
- Jak wycenić firmę? Co potrzebuję? Kto wycenia?
- Inkubator i akcelerator. Co to jest? Jak działają?
Na stronie Startowej znajdziesz listę ważniejszych tekstów z bloga.
Kiedy się pojawia umowa inwestycyjna?
Umowa inwestycyjna jest zazwyczaj negocjowana po zakończeniu procesu due diligence oraz po podpisaniu term-sheet.
Umowa inwestycyjna zamiast term-sheet
Napisałem „zazwyczaj”, ponieważ inwestorzy nie zawsze stosują term-sheet lub ten dokument jest przedstawiany właścicielowi firmy jeszcze przed rozpoczęciem due diligence.
Dlatego też, w obu przypadkach, inwestor może przedstawić założycielowi projekt umowy inwestycyjnej jeszcze przed zakończeniem prac due diligence.
Ma to miejsce wtedy, gdy inwestor dokonał już najważniejszych działań związanych z analizą firmy.
Jeśli inwestor nie zastosował term-sheet to umowa inwestycyjna jest pierwszym podejściem do negocjacji warunków inwestycji.
W sytuacji, gdy term-sheet został przedstawiony przez inwestora jeszcze przed rozpoczęciem due diligence, znaczenie umowy inwestycyjnej jest podobne.
Wczesny term-sheet odnosi się bardzo ogólnie do warunków wejścia inwestora do firmy.
Taki dokument to zazwyczaj szablon, który przedstawia, w bardzo ogólny sposób, warunki potencjalnej inwestycji w startup. Jedynym konkretnym elementem takiego dokumentu jest szacunkowa wycena firmy i wielkość obejmowanego pakietu.
Lepiej stosować najpierw term-sheet
Według mnie, pomijanie term-sheet w procesie inwestycyjnym znacząco utrudnia negocjacje.
Szczególnie wtedy, gdy brak term-sheet występuje w negocjacjach z funduszem Venture Capital, gdzie umowa inwestycyjna to rozbudowany dokument.
Uważam, że takie negocjacje zawsze najlepiej rozdzielić na część biznesową (term-sheet) i część „prawną” (umowa inwestycyjna).
W ten sposób, najpierw prowadzone są negocjacje z inwestorem w odniesieniu do kwestii biznesowych.
Następnie, uzgodnienia z term-sheet są „przenoszone” do umowy inwestycyjnej w celu uszczegółowienia i zapisania w sposób wykluczający jakiekolwiek problemy z interpretacją.
Dokonuje się tego w dużym stopniu poprzez odniesienie do przepisów wynikających z Kodeksu cywilnego i Kodeksu spółek handlowych.
W praktyce jednak, negocjacje umowy inwestycyjnej mają charakter raczej „biznesowo-prawny” niż tylko „prawny”. Chodzi o to, że na etapie negocjacji prawie zawsze powraca się do kwestii czysto biznesowych.
W przypadku negocjacji z aniołem biznesu negocjacje mogą przyjąć różną formę. Najczęściej stosowana będzie wyłącznie umowa inwestycyjna.
Co zawiera umowa inwestycyjna?
Umowa inwestycyjna powinna zawierać między innymi następujące elementy:
- obecna i przyszła struktura udziałowa spółki (cap table),
- warunki rundy inwestycyjnej, a w tym harmonogram transz finansowych, jeśli występują,
- pozostałe zasady funkcjonowania firmy, a w tym zasady powoływania organów w spółce wraz z zasadami ładu korporacyjnego (corporate governance),
- klauzule, które regulują prawa i obowiązki stron,
- oświadczenia i zapewnienia,
- warunki zawieszające wejście umowy w życie,
- załączniki.
Poniżej wyjaśnię te z wymienionych powyżej elementów umowy inwestycyjnej, którym nie poświęciłem osobnych tekstów.
Ład korporacyjny (corporate governance)
Ład korporacyjny (corporate governance) to zbiór reguł działania i zasad, które odnoszą się do sposobu zarządzania firmą i sprawowania w niej nadzoru.
Umowa inwestycyjna odnosi się między innymi do następujących kwestii związanych z ładem korporacyjnym:
- kompetencje Zgromadzenia Wspólników, Rady Nadzorczej i Zarządu oraz wszelkie relacje pomiędzy tymi organami spółki,
- plany rozwoju,
- raportowanie realizacji działań operacyjnych i strategii,
- specjalne uprawnienia inwestora (funduszu) jako wspólnika mniejszościowego w zakresie kluczowych decyzji w spółce,
- warunki zatrudnienia założyciela i innych kluczowych osób w firmie, a w tym programy motywacyjne dla tych osób.
Umowa inwestycyjna – klauzule
Klauzule w umowie inwestycyjnej to kluczowe postanowienia, które umieszcza się w różnych formach i w różnych miejscach tej umowy. Ich celem jest przede wszystkim ochrona interesów inwestorów.
Poniżej, przedstawiam listę dwunastu najczęściej stosowanych umowie inwestycyjnej klauzul:
- klauzula tag along (prawo przyłączenia),
- klauzula drag along (prawo przyciągnięcia),
- prawo pierwszeństwa (right of first refusal) i prawo pierwokupu (right of first offer),
- klauzula liquidation preference,
- zakaz konkurencji dla założyciela startupu,
- nakaz wyłączności operacyjnej założyciela startupu,
- zakaz sprzedaży udziałów (lock-up),
- zobowiązanie do zachowania poufności,
- klauzula vesting,
- dwie klauzule opcyjne: call i put
- klauzule anty-rozwodnieniowe (anti-dilution, ochrona przez rozwodnieniem),
- klauzule pay to play.
Wszystkie wymienione przeze mnie klauzule szczegółowo opisałem w osobnych tekstach.
Linki do tych tekstów znajdziesz w Klauzule w umowie inwestycyjnej w startupie. Co to jest?
Przedstawiłem tam również krótkie opisy poszczególnych klauzul.
Oświadczenia i zapewnienia
Oświadczenia i zapewnienia (representations and warranties) mają na celu zabezpieczenie stron transakcji, a w tym przede wszystkim interesów inwestora.
Właściciel firmy (założyciel) i firma zapewniają, iż przekazali inwestorowi i jego doradcom wszystkie istotne informacje, które mogłyby mieć znaczący wpływ na sytuację biznesową i prawną firmy.
Poprzez oświadczenia i zapewnienia, właściciel firmy i firma potwierdzają również, że sytuacja (prawna, ekonomiczna itp.) firmy jest taka, jak została już przedstawiona inwestorowi.
Dodatkowo, właściciel firmy zapewnia inwestora, iż utrzyma taką sytuację w okresie od momentu zawarcia umowy inwestycyjnej do momentu wejścia inwestora do spółki.
Chodzi o to, że wejście w życie umowy po jej podpisaniu może nastąpić z opóźnieniem. Jednym z głównych powodów są warunki zawieszające, o których piszę w następnej kolejności.
Umowa inwestycyjna może zawierać oświadczenia i zapewnienia, które dotyczą między innymi następujących kwestii:
- poziomu zadłużenia spółki,
- praw do własności intelektualnej (IP),
- spraw sądowych czy innych postępowań toczących się wobec spółki lub też spraw czy postępowań, które mogą zaistnieć,
- zasad prowadzenia ewidencji księgowej,
- sytuacji podatkowej spółki.
Warunki zawieszające w umowie inwestycyjnej
W umowie inwestycyjnej, bardzo często występują tak zwane warunki zawieszające. Mają one na celu uzależnienie wejścia w życie większości postanowień umowy od wystąpienia konkretnych zdarzeń.
Najczęściej, umowa inwestycyjna zawiera następujące warunki zawieszające:
- uzyskanie odpowiednich zgód na dokonanie inwestycji – zarówno po stronie inwestora (na przykład zgoda rady nadzorczej czy komitetu inwestycyjnego funduszu), jak i firmy,
- uzyskanie odpowiednich zgód administracyjnych (na przykład w sytuacji potencjalnej tzw. koncentracji na danym rynku, czyli, w uproszczeniu, zagrożenie ograniczenia konkurencji poprzez ustanowienie monopolu),
- przeniesienie praw do własności intelektualnej na spółkę,
- brak zaistnienia zmian w sytuacji firmy, co właściciel firmy i firma „gwarantowali” w „oświadczeniach i zapewnieniach”.
Umowa inwestycyjna – załączniki
Najczęstszymi załącznikami, które są dołączane do głównego dokumentu umowy inwestycyjnej należą między innymi:
- umowa o przeniesienia wartości niematerialnych (WNiP), zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP) czy przedsiębiorstwa,
- umowa spółki,
- regulamin rady nadzorczej i zarządu spółki,
- biznes plan, plan rozwoju, budżet czy wieloletnie prognozy finansowe.
Formę załącznika mogą przyjąć również oświadczenia i zapewnienia i inne elementy, które wymieniłem jako część głównego dokumentu.
Przykładowo, takim załącznikiem może być zestawienie planowanych zmian w cap table albo harmonogram transz finansowych.
You must be logged in to post a comment.